4 اثر شوم دروغگویی

4 اثر شوم دروغگویی

حقیقت صراط: نفاق در دورویی و دوگانگی ظاهر و باطن خود را نشان می دهد و چون دروغگو تلاش می كند حقایق را بپوشاند و وارونه جلوه دهد، به تدریج صفت زشت نفاق در درون او لانه می كند. حضرت امیر مۆمنان علیه السلام می فرماید: «دروغ به نفاق منجر می شود.»
( ادامه مطلب )

دروغ

دروغگویی یکی از زشترین  زذایل اخلاقی است، دروغ گفتن بلاهای زیادی را دامنیگر ما می کند که تا قیامت از اثرات سوء آنها رهایی نخواهیم داشت.

در اینجا به تعدای از پیامدهای سوء دروغگویی اشاره می کنیم:

 
1. نابودكنندة ایمان

امام باقر علیه السلام فرمود: «إِنَّ الْكَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِیمَانِ؛1 واقعاً دروغ باعث نابودی و خرابی ایمان است.»

امیر مۆمنان علیه السلام نیز می فرمایند: «جَانِبُوا الْكَذِبَ فَإِنَّهُ یُجَانِبُ الْإِیمَان ؛2 از دروغ دوری كنید؛ زیرا ایمان را دور می كند.»

قرآن كریم دروغ پردازی را ویژة افراد بی ایمان می داند: [إِنَّما یَفْتَرِی الْكَذِبَ الَّذینَ لا یُۆْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْكاذِبُونَ[؛3 «تنها كسانی دروغ پردازی می كنند كه به آیات خدا ایمان ندارند و آنان خود دروغگویانند.»

«حسن بن محبوب» كه از اجلای اصحاب امام صادق علیه السلام است، می گوید: از حضرت پرسیدم: آیا امكان دارد مۆمن بخیل باشد؟ حضرت فرمود: آری. پرسیدم: آیا می شود ترسو باشد؟ فرمود: آری. پرسیدم: آیا ممكن است دروغگو باشد؟ فرمود: «قَالَ لَا وَ لَا خَائِناً ثُمَّ قَالَ یُجْبَلُ الْمُۆْمِنُ عَلَى كُلِّ طَبِیعَةٍ إِلَّا الْخِیَانَةَ وَ الْكَذِبَ؛4 نه و خائن نیز نیست. مۆمن دارای هر سرشتی می شود، جز دروغ و خیانت.»
 
2. محرومیت از هدایت الهی

قرآن كریم می فرماید: [إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّارٌ[؛5 «همانا خداوند، دروغگوی ناسپاس را هدایت نمی نماید.»

همچنین می فرماید: [إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ[؛6 «همانا خداوند كسی را كه افراط كار و دروغگو باشد، هدایت نمی كند.»
كفر عملی، آن است كه شخص مسلمان است، احكام ظاهری اسلام نظیر طهارت، حلیّت ذبیحه، دفن در قبرستان مسلمین، جواز نكاح و... را دارد و ممكن است از گناهش نیز توبه كند، و در نهایت چنین شخصی اگر واجبات را رها و گناهان را انجام دهد، فاسق به حساب می آید، نه كافر عملی. مهم عاقبت و لحظة قبل الموت است، اگر رحمت الهی شامل او گردد و مۆمن از دنیا برود، بهشتی است، و گرنه جهنمی

خدای مهربان در مراحل اوّلیه، زمینة هدایت را برای همگان فراهم می كند؛ پیامبران و كتب آسمانی نیز «هدیً للناس» هستند؛ ولی در گامهای بعدی، تنها دلهایی می توانند نور هدایت را جلب كنند كه ضمیر صاف و آینة دل را نابود نكرده، با دروغگویی و گناه، گیرنده های جان خویش را كور و خراب ننموده باشند، كه در این صورت حتی قرآن نیز ـ كه شفا و رحمت است ـ برای آنان زیانبار خواهد شد: [وَ لا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَساراً[؛7 «قرآن مایة شفا و رحمت را نازل می كنیم؛ ولی همین برای ستمگران جز زیان و خسارت افزایش نمی دهد.» نظیر قند برای دارندة یرقان و مرض قند.

  بر سیه دل چه سود خواند وعظ                     نرود میخ آهنین در سنگ 8

 
3. زمینه سازی كفر

دروغ، دالان كفر است. هرگاه با گناه دل از ایمان تهی شود، كفر و نفاق جایش را پر می كند. اگر گناه تداوم یابد، تمامی صفحة دل را سیاه می كند و قلب سیاه، توان دریافت و استفاده از نور توحید را از دست می دهد.

به بیان دیگر، ادامة گناه، قساوت قلب می آورد و قساوت قلب، ماهیّت انسانی را تغییر می دهد. هرگاه ماهیت انسان به حیوان تبدیل شود، انقلاب ماهیت یا بازگشت به حالت اولیه تقریباً محال است؛ البته تا پیش از تغییر و دگرگونی ماهوی، جای توبه و انابه یا توفیق بازگشت وجود دارد.

نفاق

مردی به محضر حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله وسلم مشرف شد و پرسید: ای رسول خدا! كار جهنّمیها چه بوده است؟ حضرت فرمودند: «الْكَذِبُ إِذَا كَذَبَ الْعَبْدُ فَجَرَ وَ إِذَا فَجَرَ كَفَرَ وَ إِذَا كَفَرَ دَخَلَ النَّار؛9 [كار جهنمیها] دروغ [بوده است.] آن گاه كه بنده دروغ بگوید، فاسق و منحرف می گردد و هرگاه فاسق شود، كافر می شود و هرگاه كافر گردد، وارد آتش می شود.»

 
4. بسترساز نفاق

نفاق در دورویی و دوگانگی ظاهر و باطن خود را نشان می دهد و چون دروغگو تلاش می كند حقایق را بپوشاند و وارونه جلوه دهد، به تدریج صفت زشت نفاق در درون او لانه می كند.

حضرت امیر مۆمنان علیه السلام می فرماید: «الْكِذْبُ یُۆَدِّی إِلَى النِّفَاقِ؛10 دروغ به نفاق منجر می شود.»

از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل است كه: «الْكِذْبَ بَابٌ مِنْ أبْوَابِ النِّفَاقِ؛11 دروغ دری از درهای نفاق است.»

از حضرت صادق علیه السلام از قول نبی اكرم صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده است: «ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِیهِ كَانَ مُنَافِقاً وَ إِنْ صَامَ وَ صَلَّى وَ زَعَمَ أَنَّهُ مُسْلِمٌ مَنْ إِذَا ائْتُمِنَ خَانَ وَ إِذَا حَدَّثَ كَذبَ وَ إِذَا وَعَدَ أَخْل؛12 سه چیز است كه در هر فردی باشد، منافق خواهد بود، اگرچه روزه بگیرد و نماز بخواند و گمان كند كه مسلمان است: كسی كه وقتی او را امین شمارند، خیانت كند و آن گاه كه سخن براند، دروغ گوید و آن گاه كه پیمان بندد، پیمان شكند.»
ادامة گناه، قساوت قلب می آورد و قساوت قلب، ماهیّت انسانی را تغییر می دهد. هرگاه ماهیت انسان به حیوان تبدیل شود، انقلاب ماهیت یا بازگشت به حالت اولیه تقریباً محال است؛ البته تا پیش از تغییر و دگرگونی ماهوی، جای توبه و انابه یا توفیق بازگشت وجود دارد

دل نیارامد ز گفتار دروغ                  آب و روغن هیچ نفروزد فروغ

 

قرآن می فرماید: [فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فی قُلُوبِهِمْ إِلى یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما كانُوا یَكْذِبُونَ[؛13 «در نتیجة [بخل] به سزای آنكه با خدا خلف وعده كردند و از آن روی كه دروغ می گفتند. در دلهایشان تا روزی كه او را دیدار می كنند نفاقی را بر جای گذاشت.»

انواع كفر و نفاق

كفر و نفاق دو گونه است: عقیدتی و عملی. کفر عقیدتی، نظیر الحاد و شرك و کفر اهل كتاب.

و كفر عملی، آن است كه شخص مسلمان است، احكام ظاهری اسلام نظیر طهارت، حلیّت ذبیحه، دفن در قبرستان مسلمین، جواز نكاح و... را دارد و ممكن است از گناهش نیز توبه كند، و در نهایت چنین شخصی اگر واجبات را رها و گناهان را انجام دهد، فاسق به حساب می آید، نه كافر عملی. مهم عاقبت و لحظة قبل الموت است، اگر رحمت الهی شامل او گردد و مۆمن از دنیا برود، بهشتی است، و گرنه جهنمی.

منظور روایاتی كه تارك الصلاة، مانع الزكاة، یا متخلّف از وعده و دروغگو را كافر قلمداد می كنند، همین كفر عملی است، نه عقیدتی.