انواع حرزها در متون اسلامی

انواع حرزها در متون اسلامی

حقیقت صراط: یکی از جریانات معنویت‏گرا در کشور که شعار اسلام‏گرایی هم دارد، جریان عرفان حلقه یا کیهانی است. این جریان که بر خلاف بقیه جریانات، بومی است و فراورده داخل به حساب می‏آید، تاکنون تعداد زیادی از هم‏وطنان را با نام معنویت اسلامی جذب کرده است. اگر چه رهبر عرفان حلقه هم اکنون در زندان به سر می‏برد؛ اما مسترها و مربیان عرفان حلقه اصرار دارند دوره‏ها و ترم‏های آموزشی این جریان زیرزمینی برگزار شود.

یکی از مواضع ضد دینی عرفان حلقه تلاشی است که برای دور نمودن مردم از حرزهای معصومین و ناکارامد نشان دادن ابزارهای ایمنی‏بخش دینی صورت می‏گیرد.

نگرش عرفان حلقه به حرز

در عرفان حلقه گفته می‏شود که آیات قرآن را (به صورت جداگانه) درخانه‏هایتان نگهداری نکنید، و حرزهای دینی بر اتاقتان نچسبانید؛ چون که ما شهود کرده‏ایم این کار باعث می‏شود موکل در خانه‏هایتان حضور پیدا کند و این کار ضرر معنوی دارد. به صورت خاص رهبر این جریان در یکی از جلساتش(که فایل صوتی آن هم اکنون موجود است) در پاسخ یکی از مسترهای این جریان که می‏پرسد سند این گفته کجاست جواب می‏دهد: این جزو شهودهای من است و در ادامه مثال می‏زند که اگر کسی آیه قرآن را جدا کند مانند این است که چشمی را از حدقه جدا کند.

مناسب است این گفته که به ادعای وی پشتوانه شهودی دارد، با متون و نصوص دینی سنجیده شود تا حقیقت این ادعا روشن شود.

انواع حرزها در متون اسلامی

در متون اسلامی در مجموع سه نوع حرز آمده است که از قضا عرفان حلقه هر سه را منکر است. یکی، حرزهای گفتاری است که با گفتن پاره‏ای از اذکار و اوراد، خواصی روحی و معنوی بر آن مترتب می‏شود. دیگری حرزهای پوششی است. سوم حرزهای نوشتاری است. لازم به ذکر است مراد از حرز تنها محافظت انسان از بلایا و مشکلات نیست، بلکه بستگی به حرز، خاصیت آن هم متفاوت می‏شود. (توضیح هر کدام در ادامه می‏آید.) تعداد روایات و نصوص دینی در این زمینه چنان زیاد است که ابوابی با نام تعویذات در کتاب‏های ادعیه وارد شده است.

در عرفان حلقه، نه تنها حرزهای گفتاری و پوششی چندان مورد قبول نیست، که استفاده از آن‏ها استعانت از من دون‏الله شمرده می‏شود و حتی توسل به معصومین با همین شعار کنار گذاشته شده است (جریان حلقه از این جهت کاملا با وهابیت هم افق است)

نکته بسیار مهم در باب تأثیرگذاری حرزها این که اذعان به تأثیر حرزها در زندگی، با توحید محوری نه تنها منافات ندارد؛ بلکه عدم پذیرش آن به معنای انکار خواصی است که خداوند متعال در پاره‏ای امور قرار داده است؛ به عبارت دیگر بخشی از باور به توحید این است که اثری که خداوند با اذن خود در اسباب طبیعی و عادی قرار داده پذیرفته شود و انسان بنای بر انکار و عناد نسبت به خواصی که ذات مقدس خداوند در این امور قرار داده است نداشته باشد. هم‏چنان که هر کدام از غذاها تاثیراتی در حوزه جسم و کالبد فیزیکی انسان دارند و قبول تأثیر این آثار جسمی منافاتی با پذیرش توحید ندارد، خداوند نوعی اثر را در بعضی از الفاظ و کلمات قرار داده است. مانند آن‏چه درباره شفابخشی عسل در قرآن آمده است. «فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ، خوردن عسل برای مردم شفاء است. (نحل، 69)

هر سه دسته حرز را، در متون دینی مورد بررسی قرار می‏دهیم و با موضع عرفان حلقه مقایسه می‏کنیم:

1.حرزهای گفتاری: در حرزهای گفتاری ـ که حجم زیادی از حرزهای وارد شده در متون دینی از این دسته است ـ یا به به زبان آوردنِ آیات قرآن توصیه شده یا تلفظ دعای خاصی که از معصومین صادر شده سفارش شده است. برای این دسته حرزها خواص متعددی بیان شده است. مثلا در مورد خواندن آیه الکرسی وارد شده کسی که به قرائت این آیه شریفه بپردازد، موجب حفظ از شر جنیان و شیاطین می‏گردد و یا خواندن آن قبل از سفر باعث حفظ و حراست از اتفاقات شوم و نامیمون می‏گردد.( ر.ک: مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، بخش تعویذات) در جای دیگر وارد شده کسی که ناس و فلق را بخواند خداوند او را از شر شیاطین و نفوذ نیروهای ناپاک محفوظ داشته و از خطر جنیان ضرر زننده و طلسمات در امان است.(علامه طباطبایی، تفسیر المیزان جلد 20 صفحه 682) چنین روایاتی از شیعه و اهل سنت وارد شده است.

2.حرزهای پوششی: خواصی که در بعضی از روایات برای پاره‏ای از سنگ‏ها گفته شده از این دست است. در مورد سنگ عقیق که به صورت انگشتر استفاده شود، آمده است غیر از آن‏که ثواب نماز را هفتاد برابر می‏کند باعث می‏گردد که انسان از خطر بلایای زمینی و آسمانی در امان باشد. یا خواصی که برای سنگ فیروزه و شرف‏الشمس و درّ نجف در روایات آمده است، ناظر به نقش و تأثیر این سنگ‏ها در جلوگیری از پدیده‏هایی است که ممکن است برای جسم یا روح انسان اثر سوء داشته باشد.( (ر.ک: حلیه المتقین، علامه مجلسی، فصل مربوط به خواص انگشتر)

3. حرزهای نوشتاری: پاره‏ای از اذکار یا آیات غیر از آن که خواندن آن‏ها خواصی دارد، نوشتن آن هم دارای خاصیت روحی و معنوی است. در همین باب برای حفظ کالا از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است: هر گاه به مالی رسیدی، برای برکت آن دعا کن و برای حفظ کالا و متاع خویش، آیة الکرسی بخوان و آن را بنویس و میان آن بگذار.(بحارالانوار؛ ج76/176)

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: وقتی ارتفاع سقف خانه، بیش از چهار متر باشد به دور خانه آیة الکرسی بنویسید تا از شرّ جن و شیطان در امان باشید.(بحار الانوار؛ ج76 /149)

یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام می گوید: دیدم بر دور خانه امام صادق(علیه السلام) آیة الکرسی نقش بسته و همچنین در طرف قبله عبادتگاه آن حضرت، آیة الکرسی نوشته شده بود.(بحار الانوار؛ج 76/151)

حاج شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان از امیر المومنین(علیه السلام) نقل نموده است که جهت باطل کردن سحر این جملات را بنویسید و همراه خود داشته باشید:

بسم الله و بالله، بسم الله و ما شاء الله، بسم الله و لا حول و لا قوّه إلاّ بالله .قال موسی ما جئتم به السحر إنّ الله سیبطله إنّ الله لا یصلح عمل المفسدین فوقع الحقّ و بطل ما کانوا یعملون فغلبوا هنالک و انقلبوا صاغرین.

در عرفان حلقه گفته می‏شود که آیات قرآن را (به صورت جداگانه) درخانه‏هایتان نگهداری نکنید، و حرزهای دینی بر اتاقتان نچسبانید؛ چون که ما شهود کرده‏ایم این کار باعث می‏شود موکل در خانه‏هایتان حضور پیدا کند و این کار ضرر معنوی دارد

با تأسف باید گفت که در عرفان حلقه هیچ کدام از محورهای فوق مورد پذیرش واقع نشده و هر کدام با توجیهی کنار گذاشته شده‏اند. سوال این است که اگر این جریان خود را اسلامی می‏داند و خود را به عنوان عرفان اسلامی و مورد تأیید متون دینی معرفی می‏کند؛ چرا چنین نصوصی که در بسیاری از منابع معتبر شیعی وارد شده را عملا انکار می‏کند؟ این ادعا که شهودهای رهبر حلقه به گونه دیگری بوده است چند لازمه دارد که هیچ کدام در عرفان اسلامی مورد قبول نیست. اولا ملاک در صحت مکاشفات و شهودها، شریعت (ظواهر دینی) است و در جایی که کسی مدعی شهود بر خلاف نصوص دینی است نه تنها حجت ندارد که نشان از غیر رحمانی بودن این کشف دارد و چنین کشفی از اساس مورد ابهام و سوال است. دوم این که بزرگان معرفت تأکید کرده‏اند که نه تنها کشف شیطانی که کشف رحمانی هم برای دیگران حجت نیست و بالاتر این که این کشف (کشف رحمانی) برای خود فرد هم حجت شرعی نیست چه برسد که بر اساس آن، برای دیگران تعیین تکلیف شود.
 
نتیجه‏ گیری

در عرفان حلقه، نه تنها حرزهای گفتاری و پوششی چندان مورد قبول نیست، که استفاده از آن‏ها استعانت از من دون‏الله شمرده می‏شود و حتی توسل به معصومین با همین شعار کنار گذاشته شده است (جریان حلقه از این جهت کاملا با وهابیت هم افق است). این در حالی است که این خواص در سایه اذن الهی و از ناحیه موحدان حقیقی(معصومین) بیان شده است. به راستی اگر کسی منکر امری باشد که از ناحیه خداوند متعال بر درستی آن تأکید شده خود سرباز زدن از ربوبیت تکوینی خداوند و عدم پذیرش توحید افعالی الهی است.

به علاوه این حرزها باعث دوری جنیان و شیاطین می‏شود که به تجربه دیده شده افرادی که در عرفان حلقه اتصالات را تجربه کرده اند بعد از مدتی به این موجودات آلوده شده‏اند.