کلیدهای دستیابی به عزت نفس

کلیدهای دستیابی به عزت نفس

حقیقت صراط: داشتن عزت نفس بالا برای رسیدن به موفقیت بسیار مهم است. کسانی که عزت نفس بالایی دارند معمولا در زندگی تصمیمات درستی می گیرند.همه افراد، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی دارند، نیازمند عزت نفس هستند. در حقیقت بررسی های گوناگون روانشناسی حاکی از آن است که چنانچه نیاز به عزت نفس ارضا نشود، نیازهای گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن پیشرفت یا درک استعداد بالقوه محدود می ماند.عزّت که در اصل یک کلمه عربی است در لغت به معنای محکم و نفوذ ناپذیر است. «اَرْضٌ عَزیزَةٌ» یعنی زمینی که آب در آن راه نیابد. این واژه از نظر اصطلاحی اجتماعی به معنای حالتی است که از شکست انسان پیشگیری می کند (حالت شکست ناپذیری) و مانع مغلوب شدن او می گردد.            ( ادامه مطلب )

۱در قرن حاضر پس از گسترش دانش روانشناسی، عزت یکی از موضوعات اصلی آن واقع شده و درباره آن تحقیقات بسیاری شده است چنانکه در سطرهای پیشین تعاریفی از آن گذشت اما مسلمانان در زمینه تقویت این روحیه انسان ساز و زندگی ساز سابقه ای به درازای عمر اسلام داشته و آن را از آموزه های بلند آن گرفته اند. بر اساس تعالیم دین اسلام سرچشمه اصلی عزت خداوند است و تمام عزت ها از آن اوست. چنانکه خداوند تبارک در دهمین آیه سوره فاطر می فرماید: «فَللّه الْعِزَّةُ جَمیعاً؛ پس همه عزت ها از آن خداوند است». از این رو وقتی که سرمنشأ واقعی عزّت خداوند است، به دست آوردن عزّت از غیر طریق الهی، به هر صورتی که باشد ذلّت است. امام علی علیه السلام فرمود: مَنْ اَعَزَّ به غیرِ اللّه اَهْلَکَهُ الْعِزُّ؛ کسی که از طریق غیر خدا به عزت برسد، همان عزّت [غیر واقعی] او را به هلاکت می رساند.۲ میل و علاقه به «عزت» و فرار و تنفر از «ذلت» یک امر فطری است که در نهاد تمام انسان ها وجود دارد، شکوفایی «عزت» نیاز به علل و عواملی دارد که عدم توجه به این عوامل سبب خاموشی آن می شود و در مقابل حالت ذلت و مغلوب شدن و پذیرش شکست در انسان تقویت می شود. از این رو بر آن شدیم تا با مراجعه به قرآن کریم کلیدهای دستیابی به عزت را بشناسیم.

۱ توکل به خداوند متعالی: قرآن کریم می فرماید «مَنْ کانَ یُرِیدُ الْعِزَّه فَلِلَّهِ الْعِزَّه جمیعاً ۳؛ کسی که خواهان عزت است، عزت یکسره از آن خداست». معنای آیه مذکور این است که هر کس عزت می خواهد باید آن را از خداوند متعال طلب کند، زیرا همه عزت مُلک از آنِ خداوند است و انسان در سایه عبادت و پرستش خدا و تسلیم در برابر او و ایمان و عمل صالح به عزت می رسد. ۲ تمسک به قرآن: بنا بر آموزه های قرآن کریم تمسک به کلام خدا و استمداد از آن عامل عزت و سربلندی است؛ «تَنْزِیلُ الْکِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ؛۴ این کتابی است که از سوی خداوند عزیز و حکیم نازل شده است.» چون خداوند متعال منشأ عزت و عظمت است، قرآن کریم نیز که کلام و سخن اوست در بردارنده عوامل عزت و بزرگواری انسان است. خداوند متعال می فرماید: «فَاسْتَمْسِکْ بِالَّذِی أُوحِیَ إِلَیْکَ إِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ»؛ آنچه را بر تو وحی شده محکم بگیر که تو بر صراط مستقیمی و این مایه یادآوری (و عظمت) تو و قوم توست و به زودی سوال خواهید شد.۵ ۳ توسل به پیامبر(ص) و خاندان مطهر ایشان: قرآن درباره پیامبر اکرم می فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ»؛۶ و تو اخلاق بزرگ و برجسته ای داری.». از جمله فضایل برجسته اخلاقی، عزت و شرافت نفس است.

رسول گرامی اسلام و اهل بیت عزیز آن حضرت علی(ع) مصداق اکمل ارتباط با خدا از راه ایمان به او و عمل صالح و عزت آفرینی هستند. قرآن کریم در جایی دیگر بر پیروی و ارتباط با پیامبر و اهل بیت علیهم السلام تأکید کرده و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْ ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُوْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلاً»؛۷ ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوا الامر (اوصیای پیامبر) را... اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما، بهتر و عاقبت و پایانش نیکوتر است.

پیامبر گرامی(ص) نه از خود ذلت نشان داد و نه به کسی از مومنان اجازه داد تا به ذلت تن بدهند؛ چنان که می فرماید: هیچ مومنی نباید نفس خود را ذلیل و خوار بشمارد.۸هنگامی که از حضرت امام حسین علیه السلام درخواست شد که سخنی که با گوش خود از پیامبر اکرم(ص) شنیده اید را نقل کنید، ایشان این سخن را نقل کردند: خداوند کارهای بزرگ و رفیع و با شرافت را دوست دارد و کارهای پست و ذلیل را خوش نمی دارد.۹ ۴ تعامل با مومنان: قرآن کریم می فرماید «... وَ لِلَّهِ الْعِزَّه وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُوْمِنِینَ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ»؛۱۰ .. و عزت مخصوص خدا و رسول او و مومنان است، ولی منافقان نمی دانند از این رو ارتباط با مومنان که افتخار بندگی خدا را دارند و عزت خویش را از سرچشمه اصلی یعنی خداوند عزیز گرفته اند، می تواند عامل عزت و مانع ذلت پذیری باشد.به امید آنکه با توکل به سرچشمه عزت و تمسک به آیات عزیز قرآن و توسل به بزرگمردان عزتمند تاریخ، پیامبر(ص) و خاندانش و تعامل با پیروان راستین اسلام عزیز، به بلندای انسانیت رسیم. / روزنامه آرمان