شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمی شود

شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمی شود

حقیقت صراط: حال كه خداوند از انفاق ما با خبر است، پس بهترین مال را با والاترین اهداف خرج كنیم. البته باید بدانیم که انفاق، مخصوص ثروتمندان و اموال زیاد نیست، مال كم را نیز انفاق كنید. گاهى یك برگ زرد پائیزى، كشتى چندین مورچه در حوض مى‏شود.
( ادامه مطلب )

وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ (بقره ـ 270)

و هر مالى را كه انفاق كرده‏اید، یا نذرى را كه نذر كرده‏اید، پس قطعاً خداوند آن را مى‏داند و براى ستمگران هیچ یاورى نیست.

به دنبال آیات گذشته كه درباره انفاق و بخشش در راه خدا و انتخاب اموال خوب براى این كار، توأم با اخلاق و اخلاص بحث مى‏كرد در این آیه، سخن از علم خداوند نسبت به آن انفاق هاست.

در ابتدای آیه مى‏فرماید: "آنچه را كه انفاق مى‏كنید یا نذرهایى كه (در این زمینه كرده‏اید) خداوند همه آنها را مى‏داند" (وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ).

كم باشد یا زیاد، خوب باشد یا بد، از طریق حلال تهیه شده باشد یا حرام، با اخلاص همراه باشد یا توأم با ریا، همراه با منت و آزار باشد یا بدون آن، از اموالى باشد كه خداوند دستور انفاق آن را داده است یا به وسیله نذر بر خود واجب كرده باشید، هرگونه باشد، خدا از تمام جزئیات آن آگاه است و جزاى آن را از خوب و بد به تناسب آن خواهد داد.

یک نکته از تفسیر هدایت

تأثیر بخشش در رفاه اقتصادى تأثیرى فطرى است كه سنت خدا آن را در زندگى مراعات مى‏كند، خواه مردم از این امر آگاه باشند یا نباشند، به این علت كه علم یا جهل مردم نسبت به بخشندگى تأثیرى در اندازه تأثیر آن در رشد اقتصادى ندارد، و تنها كفایت مى‏كند كه خدا بداند، و اوست كه مال را با انفاق كردن افزایش مى‏دهد نه مردم.

اما كسانى كه انفاق نمى‏كنند یا به نذرهاى خود وفادار نمى‏مانند، حتى در آن صورت كه مردم اعتقاد داشته باشند که ایشان این عمل را انجام داده اند، باز هم ادعاى ایشان به انفاق كردن، یا ادعاى ایشان به رشد مالشان بر اثر انفاق یا جلوگیرى از حوادث بد، هرگز سودى بر ایشان نخواهد داشت.
شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمى‏شود. «وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» (هم چنان كه در سوره مدثّر آیه 48 آمده است: «وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِینَ» «فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ الشَّافِعِینَ» شفاعت شفیعان، آنان را (كسانى كه انفاق نمى‏كنند) سود نمى‏رساند)

منظور از ظالمین در این آیه چه کسانی هستند؟

در پایان آیه مى‏فرماید: "و ظالمان یاورى ندارند" (وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ).

"ظالمان" در اینجا اشاره به ثروت ‏اندوزان بخیل و انفاق كنندگان ریاكار و منت‏گذاران و مردم‏ آزاران است كه خداوند آنها را یارى نمى‏كند و انفاقشان نیز در دنیا و آخرت یاورشان نخواهد بود.

یا كسانى كه به خاطر ترك انفاق به محرومان و تهیدستان هم به آنها ظلم كردند و هم به جامعه و هم به خویشتن.

یا كسانى كه انفاق ها را در محل شایسته خود به كار نگرفتند زیرا ظلم به معنى وسیع كلمه، به معنى هرگونه كارى است كه در غیر مورد خود انجام گیرد، و از آنجا كه منافاتى در میان این معانى سه‏گانه نیست ممكن است هر سه در مفهوم آیه جمع باشد.

آرى آنها نه در دنیا یار و یاورى دارند و نه در قیامت شفاعت كننده‏اى و این خاصیت ظلم و ستم، در هر چهره و به هر شكل است.

ضمناً از این آیه استفاده مى‏شود كه نذر مشروعیت دارد و باید به آن عمل كرد و این از امورى بوده كه قبل از اسلام وجود داشته و اسلام بر آن صحه گذاشته است.

در این مورد تفسیر احسن الحدیث می گوید:

«نذر» گاهى انفاق مشروط است مثلاً مى‏گوید: اگر مریضم شفا یابد، براى خدا فلان مبلغ انفاق خواهم كرد و گاهى تعهد صرف است بدون شرط، مثلاً مى‏گوید متعهد مى‏شوم براى خدا فلان مقدار انفاق كنم، در هر صورت، «نذر» یك انفاق جدى و داراى مسئولیت است.
 
پیام‏های این آیه:

1ـ حال كه خداوند از انفاق ما با خبر است، پس بهترین مال را با والاترین اهداف خرج كنیم. «ما أَنْفَقْتُمْ»، «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ»

2ـ انفاق، مخصوص ثروتمندان و اموال زیاد نیست، مال كم را نیز انفاق كنید. «مِنْ نَفَقَةٍ» گاهى یك برگ زرد پائیزى، كشتى چندین مورچه در حوض مى‏شود.
"ظالمان" در اینجا اشاره به ثروت‏اندوزان بخیل و انفاق كنندگان ریاكار، و منت‏گذاران و مردم‏آزاران است، كه خداوند آنها را یارى نمى‏كند و انفاقشان نیز در دنیا و آخرت یاورشان نخواهد بود

3ـ ایمان به اینكه خداوند مى‏داند، بهترین دلگرمى براى انفاق و عمل به تعهّدات و نذرهاست. «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ»

4ـ تشویق و هشدار، در كنار هم عامل رشد است. جمله «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ» عامل تشویق، و جمله «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» هشدار است.

5ـ وفاى به نذر، واجب و ترك آن ظلم است. «نَذَرْتُمْ»، «ما لِلظَّالِمِینَ»

6ـ ظلم به خود، راه توبه و كفّاره دارد، ولى در ظلمى كه به محرومان به خاطر ترك انفاق مى‏شود، ظالم هیچ یاورى ندارد. «وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»

7ـ شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمى‏شود. «وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» (همچنان كه در سوره مدثّر آیه 48 آمده است: «وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِینَ» «فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ الشَّافِعِینَ» شفاعت شفیعان، آنان را (كسانى كه انفاق نمى‏كنند) سود نمى‏رساند.)

8ـ اگر انگیزه بخل، استمداد و یارى خواستن از مال و مردم باشد، بدانید هرگاه‏ قهر خداوند بیاید، نه مال و نه مردم كارآیى ندارند. «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»

9ـ جرم، با جریمه باید متناسب باشد. كسى كه در دنیا با انفاق یار دیگران نیست، در آخرت هم دیگران یاور او نخواهند بود. «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»