امام زمان ناظر بر اعمال ما
پنجشنبه, ۱۳ آذر ۱۳۹۳، ۰۷:۱۱ ب.ظ
امام زمان ناظر بر اعمال ما
حقیقت صراط: امام که سمت پیشوایی و رهبری مردم را بر عهده دارند قطعا از علم و آگاهی ویژه ای برخوردارند و در این زمان، که امام حیّ و حاضر ما حضرت مهدی(عج) می باشند و وظیفه ما اطاعت و پیروی از ایشان است، ابتدا باید شناخت و معرفت نسبت به ایشان داشته باشیم.( ادامه مطلب )
از ویژگی های ائمه علیهم السلام علم و عصمت است. در این نوشتار از علم امام صحبت کرده و درصدد پاسخگویی به این پرسش هستیم که:
آیا حضرت صاحب الامر(عج) از اعمال ما آگاه هستند؟
برای اینکه به این سوال پاسخ بدهیم، ابتدا لازم است بدانیم گستره و حدود علم امام چقدر است؟
علم آسمانی در سینه انسان کامل
یکی از اعتقادات ما شیعیان امامیه این است که پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام علمشان علم حصولی نیست، یعنی مانند دانشمندان دیگر نیستند که به کلاس رفته باشند و از استاد درس گرفته باشند. بلکه علمشان، علم الهی است و هر چه لازم است بدانند، خداوند به آنها الهام نموده است.
امام، انسان کاملی است که خود در صراط مستقیم مسیر الی الله حرکت می کند و با گفتار و رفتار خویش انسانهای دیگر را در آن مسیر هدایت می کند، به همین دلیل در تمام زمان ها یک انسان کاملی (امام معصوم) وجود دارد تا معارف و علوم و قوانین الهی در بین مردم محفوظ بماند و حجّت الهی، بر بندگان تمام باشد.
همانطور که رسول خدا صلی الله علیه و آله از طریق وحی الهی علوم را فرا گرفتند، ائمه معصومین علیهم السلام نیز مورد عنایت پروردگار عالم قرار گرفته و علم اولین و آخرین در سینه ایشان جای دارد.
علم امام در کلام امام
امام حسین علیه السلام فرمودند: وقتی آیه" وَ کلّ شیئ احصیناه فی امام مبین" (یس/12) نازل شد؛ اصحاب گفتند: یا رسول الله مراد از "امام مبین"، تورات است یا انجیل یا قرآن؟ رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند: هیچ کدام. و آنگاه متوجه پدرم شده و فرمودند: این امامی است که خدا همه علوم را در او قرار داده است.[1]
حضرت امام رضا علیه السلام در حدیثى مى فرماید:" الامام عالم لا یجهل و داع لاینكل، معدن القدس و الطهارة و النسك و الزهادة و العلم و العبادة" ؛ امام عالمى است كه جهل در او راه ندارد، دعوت كننده اى است كه هیچگاه از جواب عاجز نمى شود، معدن قدس و طهارت و تعبد و علم و عبادت است.
تمامى اعمال شما بر پیامبرتان هر عصر پنجشنبه عرضه مىشود، بنا بر این باید از اینكه عمل زشتى از شما بر پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه شود شرم كنید
و نیز مى فرماید: هنگامى كه خداوند سبحان بنده اش را براى امور بندگانش برگزید، سینه اش را براى این مسئولیت گشایش مى دهد و چشمه هاى حكمت را در قلبش مى گذارد و علم را همواره به او الهام مى نماید، بعد از آن از جواب چیزى ناتوان نمى شود و در رسیدن به حق سرگردان نمى گردد، پس او معصوم و موید و موفق خواهد بود، از خطا و لغزش در امان مى باشد. خدا او را بدین فضیلت اختصاص داد تا حجت و شاهد بر بندگانش باشد و این فضل خدا است كه به هر كس خواست عطا مى كند و خدا داراى فضلى بزرگ مى باشد.
حضرت باقر علیه السلام فرمود: "و الله انا لخزان الله فى سمائه و ارضه لا على ذهب و لا فضة الا على علمه": به خدا سوگند ما در زمین و آسمان خزینه دار خدا هستیم، لیكن نه بر طلا و نقره، بلكه بر علم خدا. [2]
نتیجه ی احادیث اینکه:
1- چنان نیست كه علوم شریعت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله حافظ و نگهبانى نداشته باشد بلكه علوم وحى و نبوت نزد ائمه اطهار علیهم السلام به ودیعه نهاده شده و خزینه دار علوم بوده اند.
2- علم آنان به حدى است كه از جواب هیچ سئوالى عاجز نخواهند بود و در یافتن حق تحیر و شك و تردید در وجودشان راه ندارد.
3- مسئولیت حفظ احكام و تبلیغ و تفسیر آنها بر عهده ایشان نهاده شده تا حجّت بر بندگان باشند.
4- علم ایشان به گونه اى است كه تحیر و شك و تردید و خطا و لغزش و اشتباه در آن راه ندارد و با تأییدات و توفیقات الهى معصوم خواهند بود.
طبق تعریفی که از علم امام كردیم، قطعا امام معصوم از اعمال و نیت های ما انسان ها آگاه است. روایاتى كه در این زمینه نقل شده بسیار زیاد است و شاید در سر حدّ تواتر باشد كه به عنوان نمونه چند مورد ذكر می شود.
از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود:
"تعرض الاعمال على رسول اللَّه اعمال العباد كل صباح، ابرارها و فجارها، فاحذروها، و هو قول اللَّه عز و جل «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ»، و سكت"؛ تمام اعمال مردم هر روز صبح به پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه مىشود، اعمال نیكان و بدان، بنا بر این مراقب باشید، و این مفهوم گفتار خداوند است كه می فرماید: "وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ"، این را فرمود و ساكت شد. [3]
در حدیث دیگرى از امام باقر علیه السلام مىخوانیم: "ان الاعمال تعرض على نبیكم كل عشیة الخمیس فلیستح احدكم ان تعرض على نبیه العمل القبیح"؛ تمامى اعمال شما بر پیامبرتان هر عصر پنجشنبه عرضه مىشود، بنا بر این باید از اینكه عمل زشتى از شما بر پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه شود شرم كنید.
باز در روایت دیگرى از امام على بن موسى الرضا علیه السلام مىخوانیم كه:
شخصى به خدمتش عرض كرد براى من و خانوادهام دعائى فرما.
فرمود: مگر من دعا نمىكنم؟ "و اللَّه ان اعمالكم لتعرض على فى كل یوم و لیله"؛ به خدا سوگند، اعمال شما هر شب و روز بر من عرضه مىشود.
راوى این حدیث مىگوید این سخن بر من گران آمد، امام متوجه شد و به من فرمود: "أ ماتقرا كتاب اللَّه عز و جل «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُوْمِنُونَ»، هو واللَّه على بن ابى طالب"؛ آیا كتاب خداوند عز و جل را نمىخوانى كه می گوید: عمل كنید، خدا و پیامبرش و مومنان عمل شما را مىبینند، به خدا سوگند منظور از مومنان، على بن ابى طالب (و امامان دیگر از فرزندان او) مىباشد. [4]
شاهدی بر علم امام از غیب
در حدیثى آمده است: امیرمومنان على علیه السلام شبى از مسجد كوفه به سوى خانه خویش حركت كرد، در حالى كه كمیل بن زیاد كه از دوستان خاص آن حضرت بود او را همراهى مىكرد. در اثناء راه از كنار خانه مردى گذشتند كه صداى تلاوت قرآنش بلند بود، و این آیه را "أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ..." با صداى دلنشین و حزین مىخواند، كمیل در دل از حال این مرد بسیار لذت برد، و از روحانیت او خوشحال شد، بىآنكه چیزى بر زبان براند، امام علی علیه السلام رو به سوى او كرد و فرمود:
سر و صداى این مرد مایه اعجاب تو نشود او اهل دوزخ است! و به زودى خبر آن را به تو خواهم داد!
هنگامى كه خداوند سبحان بنده اش را براى امور بندگانش برگزید، سینه اش را براى این مسئولیت گشایش مى دهد و چشمه هاى حكمت را در قلبش مى گذارد و علم را همواره به او الهام مى نماید، بعد از آن از جواب چیزى ناتوان نمى شود و در رسیدن به حق سرگردان نمى گردد، پس او معصوم و موید و موفق خواهد بود
كمیل از این مساله در تعجب فرو رفت، نخست اینكه امام علیه السلام به زودى از فكر و نیت او آگاه گشت و دیگر اینكه شهادت به دوزخى بودن این مرد ظاهرالصلاح داد. مدتى گذشت تا سرانجام كار خوارج به آنجا رسید كه در مقابل امیر مومنان علیه السلام ایستادند و حضرت با آنها پیكار كرد در حالى كه قرآن را آن گونه كه نازل شده بود حفظ داشتند. امیر مومنان على علیه السلام رو به كمیل كرد، در حالى كه شمشیر در دست حضرت بود و سرهاى آن كافران طغیانگر بر زمین افتاده بود، با نوك شمشیر به یكى از آن سرها اشاره كرد و فرمود:
اى كمیل! " أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ": یعنى این همان شخصى است كه در آن شب تلاوت قرآن مىنمود، و حال او اعجاب تو را برانگیخت.كمیل حضرت را بوسید و استغفار كرد. [5]
چگونه زندگی کنیم
بنا بر این دانستیم كه امام زمان(عج) ناظر بر اعمال ما و حتی نیت های ما هستند و همین باور و اعتقاد در نحوه زندگی ما مسلمانان تأثیر زیادی دارد. ما كه تنها امیدمان به ظهور حضرت ولیّ عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد و دوست داریم از یاران آن حضرت باشیم، باید سعی كنیم ایشان را با گناهان خود آزرده خاطر نكنیم و به گونه ای زندگی کنیم که قدمی در راه اهداف امام که چیزی به جز برقراری عدالت، فضیلت اخلاقی و کرامت انسانی نمی باشد، برداریم.
از ویژگی های ائمه علیهم السلام علم و عصمت است. در این نوشتار از علم امام صحبت کرده و درصدد پاسخگویی به این پرسش هستیم که:
آیا حضرت صاحب الامر(عج) از اعمال ما آگاه هستند؟
برای اینکه به این سوال پاسخ بدهیم، ابتدا لازم است بدانیم گستره و حدود علم امام چقدر است؟
علم آسمانی در سینه انسان کامل
یکی از اعتقادات ما شیعیان امامیه این است که پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام علمشان علم حصولی نیست، یعنی مانند دانشمندان دیگر نیستند که به کلاس رفته باشند و از استاد درس گرفته باشند. بلکه علمشان، علم الهی است و هر چه لازم است بدانند، خداوند به آنها الهام نموده است.
امام، انسان کاملی است که خود در صراط مستقیم مسیر الی الله حرکت می کند و با گفتار و رفتار خویش انسانهای دیگر را در آن مسیر هدایت می کند، به همین دلیل در تمام زمان ها یک انسان کاملی (امام معصوم) وجود دارد تا معارف و علوم و قوانین الهی در بین مردم محفوظ بماند و حجّت الهی، بر بندگان تمام باشد.
همانطور که رسول خدا صلی الله علیه و آله از طریق وحی الهی علوم را فرا گرفتند، ائمه معصومین علیهم السلام نیز مورد عنایت پروردگار عالم قرار گرفته و علم اولین و آخرین در سینه ایشان جای دارد.
علم امام در کلام امام
امام حسین علیه السلام فرمودند: وقتی آیه" وَ کلّ شیئ احصیناه فی امام مبین" (یس/12) نازل شد؛ اصحاب گفتند: یا رسول الله مراد از "امام مبین"، تورات است یا انجیل یا قرآن؟ رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند: هیچ کدام. و آنگاه متوجه پدرم شده و فرمودند: این امامی است که خدا همه علوم را در او قرار داده است.[1]
حضرت امام رضا علیه السلام در حدیثى مى فرماید:" الامام عالم لا یجهل و داع لاینكل، معدن القدس و الطهارة و النسك و الزهادة و العلم و العبادة" ؛ امام عالمى است كه جهل در او راه ندارد، دعوت كننده اى است كه هیچگاه از جواب عاجز نمى شود، معدن قدس و طهارت و تعبد و علم و عبادت است.
تمامى اعمال شما بر پیامبرتان هر عصر پنجشنبه عرضه مىشود، بنا بر این باید از اینكه عمل زشتى از شما بر پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه شود شرم كنید
و نیز مى فرماید: هنگامى كه خداوند سبحان بنده اش را براى امور بندگانش برگزید، سینه اش را براى این مسئولیت گشایش مى دهد و چشمه هاى حكمت را در قلبش مى گذارد و علم را همواره به او الهام مى نماید، بعد از آن از جواب چیزى ناتوان نمى شود و در رسیدن به حق سرگردان نمى گردد، پس او معصوم و موید و موفق خواهد بود، از خطا و لغزش در امان مى باشد. خدا او را بدین فضیلت اختصاص داد تا حجت و شاهد بر بندگانش باشد و این فضل خدا است كه به هر كس خواست عطا مى كند و خدا داراى فضلى بزرگ مى باشد.
حضرت باقر علیه السلام فرمود: "و الله انا لخزان الله فى سمائه و ارضه لا على ذهب و لا فضة الا على علمه": به خدا سوگند ما در زمین و آسمان خزینه دار خدا هستیم، لیكن نه بر طلا و نقره، بلكه بر علم خدا. [2]
نتیجه ی احادیث اینکه:
1- چنان نیست كه علوم شریعت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله حافظ و نگهبانى نداشته باشد بلكه علوم وحى و نبوت نزد ائمه اطهار علیهم السلام به ودیعه نهاده شده و خزینه دار علوم بوده اند.
2- علم آنان به حدى است كه از جواب هیچ سئوالى عاجز نخواهند بود و در یافتن حق تحیر و شك و تردید در وجودشان راه ندارد.
3- مسئولیت حفظ احكام و تبلیغ و تفسیر آنها بر عهده ایشان نهاده شده تا حجّت بر بندگان باشند.
4- علم ایشان به گونه اى است كه تحیر و شك و تردید و خطا و لغزش و اشتباه در آن راه ندارد و با تأییدات و توفیقات الهى معصوم خواهند بود.
ناظران اعمال ما
طبق تعریفی که از علم امام كردیم، قطعا امام معصوم از اعمال و نیت های ما انسان ها آگاه است. روایاتى كه در این زمینه نقل شده بسیار زیاد است و شاید در سر حدّ تواتر باشد كه به عنوان نمونه چند مورد ذكر می شود.
از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود:
"تعرض الاعمال على رسول اللَّه اعمال العباد كل صباح، ابرارها و فجارها، فاحذروها، و هو قول اللَّه عز و جل «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ»، و سكت"؛ تمام اعمال مردم هر روز صبح به پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه مىشود، اعمال نیكان و بدان، بنا بر این مراقب باشید، و این مفهوم گفتار خداوند است كه می فرماید: "وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ"، این را فرمود و ساكت شد. [3]
در حدیث دیگرى از امام باقر علیه السلام مىخوانیم: "ان الاعمال تعرض على نبیكم كل عشیة الخمیس فلیستح احدكم ان تعرض على نبیه العمل القبیح"؛ تمامى اعمال شما بر پیامبرتان هر عصر پنجشنبه عرضه مىشود، بنا بر این باید از اینكه عمل زشتى از شما بر پیامبر صلی الله علیه و آله عرضه شود شرم كنید.
باز در روایت دیگرى از امام على بن موسى الرضا علیه السلام مىخوانیم كه:
شخصى به خدمتش عرض كرد براى من و خانوادهام دعائى فرما.
فرمود: مگر من دعا نمىكنم؟ "و اللَّه ان اعمالكم لتعرض على فى كل یوم و لیله"؛ به خدا سوگند، اعمال شما هر شب و روز بر من عرضه مىشود.
راوى این حدیث مىگوید این سخن بر من گران آمد، امام متوجه شد و به من فرمود: "أ ماتقرا كتاب اللَّه عز و جل «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُوْمِنُونَ»، هو واللَّه على بن ابى طالب"؛ آیا كتاب خداوند عز و جل را نمىخوانى كه می گوید: عمل كنید، خدا و پیامبرش و مومنان عمل شما را مىبینند، به خدا سوگند منظور از مومنان، على بن ابى طالب (و امامان دیگر از فرزندان او) مىباشد. [4]
شاهدی بر علم امام از غیب
در حدیثى آمده است: امیرمومنان على علیه السلام شبى از مسجد كوفه به سوى خانه خویش حركت كرد، در حالى كه كمیل بن زیاد كه از دوستان خاص آن حضرت بود او را همراهى مىكرد. در اثناء راه از كنار خانه مردى گذشتند كه صداى تلاوت قرآنش بلند بود، و این آیه را "أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ..." با صداى دلنشین و حزین مىخواند، كمیل در دل از حال این مرد بسیار لذت برد، و از روحانیت او خوشحال شد، بىآنكه چیزى بر زبان براند، امام علی علیه السلام رو به سوى او كرد و فرمود:
سر و صداى این مرد مایه اعجاب تو نشود او اهل دوزخ است! و به زودى خبر آن را به تو خواهم داد!
هنگامى كه خداوند سبحان بنده اش را براى امور بندگانش برگزید، سینه اش را براى این مسئولیت گشایش مى دهد و چشمه هاى حكمت را در قلبش مى گذارد و علم را همواره به او الهام مى نماید، بعد از آن از جواب چیزى ناتوان نمى شود و در رسیدن به حق سرگردان نمى گردد، پس او معصوم و موید و موفق خواهد بود
كمیل از این مساله در تعجب فرو رفت، نخست اینكه امام علیه السلام به زودى از فكر و نیت او آگاه گشت و دیگر اینكه شهادت به دوزخى بودن این مرد ظاهرالصلاح داد. مدتى گذشت تا سرانجام كار خوارج به آنجا رسید كه در مقابل امیر مومنان علیه السلام ایستادند و حضرت با آنها پیكار كرد در حالى كه قرآن را آن گونه كه نازل شده بود حفظ داشتند. امیر مومنان على علیه السلام رو به كمیل كرد، در حالى كه شمشیر در دست حضرت بود و سرهاى آن كافران طغیانگر بر زمین افتاده بود، با نوك شمشیر به یكى از آن سرها اشاره كرد و فرمود:
اى كمیل! " أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ": یعنى این همان شخصى است كه در آن شب تلاوت قرآن مىنمود، و حال او اعجاب تو را برانگیخت.كمیل حضرت را بوسید و استغفار كرد. [5]
چگونه زندگی کنیم
بنا بر این دانستیم كه امام زمان(عج) ناظر بر اعمال ما و حتی نیت های ما هستند و همین باور و اعتقاد در نحوه زندگی ما مسلمانان تأثیر زیادی دارد. ما كه تنها امیدمان به ظهور حضرت ولیّ عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد و دوست داریم از یاران آن حضرت باشیم، باید سعی كنیم ایشان را با گناهان خود آزرده خاطر نكنیم و به گونه ای زندگی کنیم که قدمی در راه اهداف امام که چیزی به جز برقراری عدالت، فضیلت اخلاقی و کرامت انسانی نمی باشد، برداریم.
